THI CÔNG HỆ THỐNG ĐIỆN M&E – TOÀN DIỆN TỪ THIẾT KẾ ĐẾN TRIỂN KHAI

1. Tổng Quan Về Hệ Thống Điện M&E

M&E là viết tắt của Mechanical & Electrical, đại diện cho các hệ thống kỹ thuật cơ – điện thiết yếu trong một công trình xây dựng. Trong đó, hệ thống điện (Electrical) đóng vai trò then chốt, chi phối hầu hết các hệ thống còn lại như HVAC, PCCC, CCTV, PA, BMS…

Các hạng mục điện chính trong M&E bao gồm:

• Điện động lực (Power Distribution): Cấp nguồn cho thiết bị, hệ thống cơ khí.

• Điện chiếu sáng (Lighting): Đèn trong nhà, ngoài trời, chiếu sáng khẩn cấp.

• Hệ thống điều khiển (Control Systems): Tự động hóa, hệ thống thông minh.

• Nguồn dự phòng (Generator, UPS): Đảm bảo cấp điện liên tục.

• Hệ thống tiếp địa và chống sét.

• Hệ thống tín hiệu yếu (ELV): Báo cháy, âm thanh, mạng, camera…

2. Tiêu Chuẩn Kỹ Thuật Trong Thi Công Hệ Thống Điện M&E

2.1. Tiêu chuẩn quốc gia và quốc tế

• TCVN 7447 / IEC 60364: Hệ thống điện hạ thế – thiết kế, thi công, thử nghiệm.

• TCVN 9207: Thiết kế lắp đặt điện trong công trình dân dụng và công nghiệp.

• NFPA 70 (NEC) – Tiêu chuẩn điện của Mỹ.

• BS 7671 – Quy định đi dây điện của Anh.

• IEEE / ISO / IEC: Các tiêu chuẩn bổ sung cho điều khiển tự động, tiếp địa, chống nhiễu.

2.2. Nguyên tắc thiết kế

• Tối ưu sơ đồ phân phối điện: Đảm bảo hiệu suất – dễ kiểm soát – an toàn.

• Đảm bảo dự phòng hệ thống: Máy phát, ATS, UPS, song song tủ nguồn.

• Đồng bộ với các hệ thống M&E khác: HVAC, nước, BMS, PCCC…

• Dự đoán và tính toán tải trọng điện thực tế + tăng trưởng 10–30%.

3. Quy Trình Thi Công Hệ Thống Điện M&E

3.1. Giai đoạn chuẩn bị

• Xác định nhu cầu và phạm vi thi công từ bản vẽ thiết kế cơ sở.

• Lập bản vẽ Shop Drawing: Bản vẽ thi công chi tiết từng tầng, từng khu vực.

• Lập kế hoạch nhân lực, vật tư và lịch thi công theo tiến độ tổng thể.

3.2. Thi công điện động lực – chiếu sáng

• Đi dây, lắp máng cáp/thang cáp:

  • Cáp nguồn đi theo tuyến trục chính – có đánh dấu rõ ràng.

  • Luồn dây trong ống PVC, ống ruột gà, ống thép EMT/IMC tuỳ vị trí.

• Lắp đặt tủ điện chính/phụ:

  • Sử dụng ACB, MCCB, MCB, RCD, biến dòng, đồng hồ đo…

  • Tủ phải đạt IP ≥ 44, đấu nối gọn gàng, logic theo sơ đồ nguyên lý.

3.3. Lắp đặt thiết bị chiếu sáng

• Bố trí đèn theo tiêu chuẩn độ rọi (lux) phù hợp từng khu vực.

• Điều khiển công tắc thường hoặc cảm biến, dimmer, BMS nếu có.

• Chiếu sáng khẩn cấp dùng pin tích điện hoặc UPS.

3.4. Thi công hệ thống nguồn dự phòng

• Tổ máy phát điện dự phòng (Generator) đặt trong phòng cách âm, cách rung.

• UPS/ATS cho hệ thống máy chủ, thang máy, phòng server.

• Đảm bảo thời gian chuyển mạch ≤ 10 giây.

3.5. Thi công hệ thống tiếp địa và chống sét

• Tiếp địa an toàn (PE) độc lập với tiếp địa chống sét.

• Chống sét trực tiếp bằng kim thu, cọc đồng, dây thoát sét.

• Chống sét lan truyền bằng SPD cấp I, II, III tại tủ điện.

4. Hệ Thống Điều Khiển và Tín Hiệu Yếu

4.1. Hệ thống BMS (Building Management System)

• Kiểm soát HVAC, điện, an ninh, chiếu sáng, thang máy, PCCC…

• Sử dụng giao thức Modbus, BACnet, TCP/IP.

4.2. Hệ thống ELV (Extra Low Voltage)

• Hệ thống âm thanh công cộng (PA).

• Báo cháy tự động (FAS).

• Camera giám sát (CCTV).

• Hệ thống mạng LAN, điện thoại, truyền hình.

• Hệ thống kiểm soát ra vào.

Tất cả được đi riêng trong ống cáp tín hiệu, không chạy song song với điện lực để tránh nhiễu điện từ.

5. An Toàn Lao Động Trong Thi Công M&E

• Công nhân có chứng chỉ hành nghề, huấn luyện an toàn lao động.

• Sử dụng đầy đủ thiết bị bảo hộ cá nhân (PPE): dây đai, găng tay cách điện, giày, mũ…

• Ngắt nguồn khi thi công tủ điện, lắp rào chắn, biển báo rõ ràng.

• Kiểm tra định kỳ dụng cụ cầm tay (máy khoan, máy cắt...).

• Quản lý vật tư đúng khu vực, không để cáp, dây điện lộn xộn.

6. Nghiệm Thu, Bảo Trì và Vận Hành

6.1. Nghiệm thu kỹ thuật

• Kiểm tra điện trở cách điện, test tủ điện, test hệ thống chiếu sáng.

• Thử tải máy phát, ATS, UPS, SPD.

• Đo điện áp, dòng, kiểm tra nối đất đạt chuẩn.

6.2. Hồ sơ hoàn công

• Bản vẽ As-built, thông số kỹ thuật thiết bị, sơ đồ đấu nối.

• Nhật ký thi công, phiếu nghiệm thu, test report.

6.3. Hướng dẫn vận hành – bảo trì

• Bảo trì định kỳ 3/6/12 tháng: kiểm tra đầu nối, đo dòng rò, vệ sinh, cập nhật phần mềm (nếu có BMS).

• Có sổ tay hướng dẫn sử dụng và quy trình xử lý sự cố.

7. Những Lưu Ý Cốt Lõi Trong Thi Công M&E

8. Kết Luận

Hệ thống điện trong công trình M&E là cấu phần phức tạp, đòi hỏi phối hợp chặt chẽ giữa thiết kế – thi công – kiểm định. Một hệ thống điện M&E chuẩn mực không chỉ đảm bảo an toàn – bền vững – tiết kiệm năng lượng, mà còn tạo nền tảng cho quản lý tòa nhà thông minh (Smart Building) và tự động hóa trong thời đại công nghệ số.

Việc lựa chọn đơn vị thi công có chuyên môn, kinh nghiệm, hiểu biết về tiêu chuẩn quốc tế chính là bước khởi đầu để công trình vận hành ổn định và hiệu quả lâu dài.